logo nahayi

سياره

سیاره

سیاره یک جرم آسمانی است که در حرکتی مداری به دور یک ستاره و یا بقایای ستاره‌ای می‌گردد و دارای شرایط زیر است: به دور خورشید بگردد. جرم آن به قدری زیاد باشد که به شکل کروی در آید.جاذبهی آن به قدری زیاد باشد که تمام مدار خود را از اجسام ریز و درشت جاروب کند.جرم آن آنقدر زیاد نیست که سبب همجوشی حرارتی هسته‌ای شود.

با این اوصاف ما در منظومه ی شمسی فقط ۸سیاره کشف کرده ایم.سیارات شناخته شده در مساحتی به قطر تقریبی ۱۱میلیارد کیلومتر به دور خورشید می گردند. این مقدار کمی بیش از ۰/۰۰۱ سال نوری است.دسته بندی سیارات سیارات را به روشهای مختلفی تقسیم می کنند که در اینجا به بررسی برخی از این دسته بندی ها می پردازیم:

الف) دسته بندی بر اساس اندازه:

۱) سیارات زمین مانند:
سیاراتی که به لحاظ ظاهری شباهت بیشتری با زمین داشته باشند. در این دسته قرار می گیرند. برخی از مهمترین ویژگیهای آنها عبارتند از:
  • دارای جثه های نسبتا کوچکی هستند.
  • از جنس خاک و فلز هستند. چگالی زیادی دارند.
  • به خورشید نزدیک تر هستند.
  • قمرهای کمی دارند یا اصلاً قمر ندارند.
  • حلقه ای به دور خود ندارند.
دلیل اصلی کروی بودن سیارات خاکی جاذبه است، چون سیارات خاکی دارای جاذبه هستند و جاذبه مواد را به طرف مرکز جسم می کشاند. اگر به اندازهای کافی قوی باشد. شکل نهایی آنها کروی خواهد بود و میتوانند مواد را به صورت کروی توزیع کنند.
۲) سیارات مشتری گون:
سیاراتی که به لحاظ ظاهری شباهت بیشتری با مشتری داشته باشند در این دسته قرار می گیرند برخی از مهمترین ویژگیهای آنها عبارتند از:
  • دارای اندازهای بزرگی هستند.
  • سطح آنها گازی است.
  • از خورشید دورند. چگالی کمی دارند.
  • قمرهای زیادی دارند.
  • حلقه - یا حلقه هایی - به دور خود دارند.
ب) دسته بندی بر اساس مدار:
سیارات از لحاظ مدار به دو دسته ی داخلی و خارجی تقسیم می شوند:

۱) سیارات داخلی:

 سیارات عطارد و زهره را شامل می گردد که مدار آنها داخل مدار زمین است و ویژگی آنها این است که تنها در نزدیکی خورشید رؤیت پذیر هستند و نمی توانند بیشتر از مقداری معین با خورشید فاصله داشته باشند.

۲) سیارات خارجی:

به سیاراتی گفته می شودکهمدار آنها خارج از مدار زمین است و شامل مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون می شوند.

یک ناظر می تواند به کمک یکی از مشخصات زیرین، یا بیشتر، سیاره را تشخیص دهد:

الف) سیارات با نوری پایدار می درخشند، در حالی که در مورد ستاره ها چنین نیست. نوری که از ستاره ها به چشمان ما می رسد، به نظر می آید که هم از نظر رنگ و هم از نظر روشنی، به سرعت تغییر می کند. این تغییرات رنگ و روشنی همان چشمک زدن ستاره ها است

ب) سیارات آسمان را سیر می کنند. سیاره ای که زمانی نزدیک ستاره ای بوده ممکن است بعداً در نزدیکی ستاره ای دیگر مشاهده شود. از طرف دیگر ستاره ها نسبت به یکدیگر ظاهراً مواضع ثابتی را اشغال می کنند.

ج) سیارات در تلسکوپ، به صورت قرص های کوچک نورانی اند. هرچه بزرگ نمایی تلسکوپ بیشتر باشد، قطر قرص بزرگ تر است. ستاره ها، حتی با بزرگترین تلسکوپ های موجود هم فقط به صورت نقاط نورانی به نظر می رسند. حتی با تلسکوپ پنج متری هم به صورت نقاطی که قطر قابل سنجشی ندارند به چشم می آیند.

د) سیارات را فقط می توان در نوار باریکی در آسمان دید. حرکات آنها به مرزهای این نوار محدود است. البته ستاره ها را می توان در هر قسمتی از آسمان یافت.

منابع : نجوم به زبان ساده، المپیاد نجوم واختر شناسی